باغچه‌های پشت‌بام یا همان روف گاردن زیبایی خاصی دارند.
البته این بخش از خانه علاوه بر زیبایی، باعث حفظ محیط زیست و سازگاری زندگی شهری با طبیعت هم می‌شود. اگر در یک آپارتمان یا خانه بدون حیاط زندگی می‌کنید، روف گاردن امکان داشتن درخت، گیاهان زینتی، انواع گل‌ها و حتی گیاهان خوراکی را به شما می‌دهد. البته نکته مهم این است که قبل از شروع کاشت گیاهان با یک مهندس سازه در تماس باشید و یک نقشه مناسب برای باغ خود تهیه کنید. انتخاب گیاهان و تزیینات این بخش مهم است و باید از فضایی که در اختیار دارید نهایت استفاده را ببرید. پس با من همراه باشید تا موارد مهم را با هم آموزش ببینیم.
الف) آماده‌سازی سقف خانه
ارزیابی ظرفیت سقف
در ابتدا باید ظرفیت بارگیری سقف را بررسی کنید. به این معنی که سازه سقف شما چه وزنی را تحمل می‌کند.
این موضوع شامل انواع گیاهان، ظروف گیاهان، مبلمان، تجهیزات، افرادی که معمولا در پشت بام تردد دارند و بارش فصلی (برف و باران) خواهد بود. پس با مهندس سازه تماس بگیرید و در مورد روف گاردن و اینکه سقف شما توانایی تحمل چه وزنی را دارد اطلاعات کافی پیدا کنید. البته کار دیگری که مهندس سازه می‌تواند برایتان انجام دهد، طراحی اولیه باغ و دادن مشاوره در مورد انسدادهای احتمالی مثل دودکش است. حتما مجوز مهندس سازه را بررسی کنید تا از کیفیت کار او اطمینان پیدا کنید.
کسب اطمینان از مجاز بودن روف گاردن در محله
نکته مهمی که قبل از شروع ساخت‌وساز اهمیت دارد، اطلاع از قوانین ساختمانی شهرداری است.
باید مطمئن شوید داشتن روف گاردن در محله شما مجاز است. باید مطمئن شوید که ارتفاع مجاز چقدر است و چه مقدار از فضای پشت بام را می‌توان استفاده کرد. مشخص است که در صورت داشتن خانه اجاره‌ای، باید از صاحب‌خانه خود اجازه بگیرید. مقررات در محله‌های تاریخی سخت‌تر است و ممکن است به شما مجوز داده نشود.
در نظر گرفتن مقدار نور و تابش آفتاب
با توجه به اینکه چه گیاهانی می‌کارید، باغچه شما به 6 ـ 8 ساعت نور خورشید در روز نیاز دارد. یک پیشنهاد این است که به الگوهای نور خورشید در طی 1 ـ 2 هفته توجه کنید و مطمئن شوید نور خورشید به اندازه کافی به پشت بام شما می‌تابد. زمان‌های مختلف صبح، ظهر و عصر را کنترل کنید تا از تغییرات تابش آفتاب در طول روز اطلاع پیدا کنید.
برنامه‌ریزی برای قرار گرفتن در معرض باد
ذکر این نکته ضروری است که وزش باد در پشت‌بام نسبت به سطح زمین شدیدتر است.
اگر ساختمان چند طبقه باشد، وزش در سقف بسیار زیاد خواهدبود. وزش شدید باد به گیاهان آسیب می‌زند و در بعضی مواقع آن‌ها را از بین می‌برد. اگر وزش شدید باد را مشاهده کردید، می‌توانید از بادگیرهای سازه‌ای استفاده کنید. استفاده از پره هوا، بادسنج و ایستادن روی سقف برای بررسی مقدار باد مفید است. اگر در منطقه شما وزش باد شدید است، آبیاری مکرر را فراموش نکنید. زیرا باد خاک را خشک می‌کند.
رسم‌کردن طرح روف گاردن روی کاغذ
در ابتدا یک طرح کلی از باغچه مورد نظر خود بکشید و جای بخش‌های مختلف مثل مبلمان و گیاهان را مشخص کنید.
این کار باعث می‌شود که پشت‌بام شما نظم داشته باشد. اگر در حین کار نظرتان تغییر کرد، برگردید و طراحی را از اول انجام دهید. مقیاس درستی در طراحی در نظر بگیرید تا بتوانید طرح را به درستی پیاده کنید. به طور مثال هر یک متر فضای واقعی را به اندازه یک سانتیمتر در کاغذ بیاورید. مساحت کل سقف را اندازه بگیرید و در طراحی خود اعمال کنید.
ب) خریدن گیاهان
یافتن گیاهان مقاوم در برابر گرما
پیشنهاد می‌شود گیاهان مقاوم بخرید. زیرا آفتاب به طور شدید می‌تابد و گیاهان قوی‌تر ماندگاری بیشتری دارند.
اگر درختان (نهال) مقاوم بگیرید، احتمال زنده ماندنشان در سال اول بیشتر است. اگر قصد دارید گیاهان حساس‌تری داشته باشید، بهتر است سایبان یا بادگیر اضافه کنید. گیاهان زینتی، گل انگبین و مگنولیا در هوای گرم و آفتابی ماندگار هستند. به یاد داشته باشید که گیاهان (حتی گیاهان مقاوم‌تر مثل انواع کاکتوس) را به طور منظم آبیاری کنید.
خریدن گیاهان بومی منطقه
بهتر است گیاهان بومی منطقه خود را تهیه کنید.
در این حالت جانوران بومی مانند پرندگان و پروانه‌ها نیز جذب می‌شوند. چنین گیاهانی راحت‌تر از گیاهان غیربومی با فضای باغچه شما سازگار می‌شوند. در صورتی که باد شدید بوزد یا هوا بیش از حد گرم شود، توانایی بقای گیاهان بومی بیشتر است. برای جذب پرندگان بومی، باغ را با لانه‌ها و بذردان‌های مختلف تزئین کنید. حتما از گلخانه‌ها یا مکان‌های مرتبط، گیاهان بومی منطقه خود را بپرسید.
انتخاب درختان و درختچه‌های زینتی
اگر از گیاهان بزرگ استفاده کنید، سقف شما سنگین می‌شود.
در این حالت فضای کمتری هم برای سایر وسایل باقی می‌ماند. بهتر است از درختان و درختچه‌های کوچک و زینتی استفاده کنید. زیرا به خوبی محافظت می‌شوند و فضای کمتری هم می‌گیرند. حتی ممکن است نیاز به خاک زیادی نداشته باشند و باغچه هم سبک‌تر شود. بهتر است بین 2 ـ 4 بوته و درختچه در پشت‌بام خود بکارید.
توجه کنید که گیاهانی که در منطقه مرکزی کشور قرار دارند، در مناطق شمالی دوام نمی‌آورند. این نکته برای همه مناطق اهمیت دارد. اگر در مناطق گرم و خشک زندگی می‌کنید، از گیاهان ناز ژاپنی، یال اسبی و لیزوماکیا برای پوشاندن سطح خاک و زیباسازی کف باغچه استفاده کنید.برای پوشاندن دیوار یا معلق ماندن گیاهان از سقف، انواع گیاهان رونده مانند پیچ گلیسین و پیچ امین الدوله بکارید. گیاهان سوزنی مانند کاج نیز برای سقف مناسب هستند. به یاد داشته باشید که ریشه درختان را هر چند سال کوتاه کنید. سبزی‌های خوراکی هم مورد خوبی هستند. فقط باید حواستان به مقدار آفتاب لازم و آبیاری مداوم آن‌ها باشد.
پرهیز از انتخاب گیاهان با برگ‌های بزرگ
بهتر است گیاهانی که دارای برگ‌های بزرگ و نرم هستند را در پشت‌بام خود نکارید.
زیرا این گیاهان در اثر وزش باد شدید از بین می‌روند. همچنین احتمال دارد در فصل‌های پاییز و زمستان دچار سوختگی شوند. همانطور که گفتیم گیاهان با برگ‌های ریز و سوزنی مانند کاج و سرو مناسب هستند.
ج) چگونگی ساخت یک باغ
اتصال یک شیلنگ به پشت‌بام
اگر در منطقه شما بارندگی به اندازه کافی نیست، باید از یک شیلنگ برای آبیاری باغچه استفاده کنید.
شیر یا خط آب روی سقف را بررسی کنید و شیلنگ خود را وصل کنید. در صورتی که بارندگی به اندازه کافی است، از یک سیستم ذخیره‌سازی برای نگه‌داری آب باران استفاده کنید. اگر هیچ‌کدام از این راه‌ها امکان‌پذیر نبود، سیستم آبیاری قطره‌ای وصل کنید. همچنین راه‌اندازی سیستم آبیاری خودکار، یکی از بهترین و مطمئن‌ترین راه‌های آبیاری است.
قرار دادن ظروف و گلدان برای گیاهان
در نظر گرفتن نقشه روف گاردن برای قرار دادن ظروف و گلدان‌ها مهم است.
از گلدان‌های سبک پلاستیکی استفاده کنید. ممکن است گلدان‌های سفالی زیباتر باشند، اما سنگین‌تر هستند. بهتر است گلدان‌های عمیقی انتخاب کنید تا ریشه گیاهان اجازه رشد داشته باشند.
کاشتن بذر و نهال در گلدان‌ها
با توجه به علاقه شخصی و گیاهان مدنظر خود، می‌توانید بذر، بوته یا نهال گیاهان مختلف را بکارید.
برخی از گیاهانی که در ابتدا با بذر کاشته می‌شوند، نیاز به پیوند دارند. برای میوه دادن چنین گیاهانی حتما از یک باغبان ماهر برای پیوند دادن کمک بگیرید. البته بذرها مقاومت کمتری دارند و برای اطمینان از رشد بهتر گیاهان، نهال آن‌ها را تهیه کنید و بکارید. البته این نکته هم اهمیت دارد که بذرها ارزان‌تر از نهال‌ها هستند.
د) تزئین و زیباسازی باغچه
استفاده از مبلمان سبک
یکی از راه‌های زیباتر کردن پشت‌بام، قرار دادن مبلمان سبک و حصیری است.
این وسایل واقعا موردنیاز هستند. زیرا می‌توان پس از یک باغبانی حسابی، با خیال راحت روی آن‌ها نشست و نوشیدنی و میوه نوش جان کرد. به یاد داشته باشید که میز و صندلی‌های سبک انتخاب کنید. در این صورت از فشار زیاد به سقف جلوگیری می‌کنید. صندلی‌های تاشو هم انتخاب مناسبی هستند. اگر مبلمان خیلی سبک بود، از وسایل سنگین یا میخ برای محکم نگه‌داشتن آن استفاده کنید.
در نظر گرفتن فضاهای باز
حتی اگر پشت‌بام شما مساحت کمی دارد، نباید همه فضای آن را پر کنید.
مقداری از فضا را برای راه رفتن یا خلوت بودن نگه دارید. می‌توانید از قفسه‌های چوبی برای نگه‌داری عمودی گیاهان استفاده کنید و کمی از فضای افقی را خالی بگذارید. برخی از گلدان‌ها را به دیواره‌های کناری آویزان کنید. تمام تمرکز را روی چیدن افقی گلدان‌ها نگذارید تا فضای باغ تنگ به نظر نرسد.
انتخاب یک نقطه کانونی
انتخاب یک نقطه کانونی باعث می‌شود که فضای باغ شما منظم‌تر شود.
به طور مثال یک نقطه مرکزی در نظر بگیرید و گیاه بزرگ‌تر، مبلمان یا مجسمه‌ای زیبا در آن قسمت قرار دهید. این موضوع تعادل و هماهنگی در باغ ایجاد می‌کند. در این نقطه کانونی بیشتر از یک یا دو گیاه قرار ندهید. اگر تعداد زیادی گیاه در این نقطه قرار دهید، تمرکز از بین می‌روند و دیگر آن نقطه کانون باغ نخواهد بود. با انتخاب رنگ‌های مناسب، بین تزئینات باغ و نقطه کانونی ارتباط برقرار کنید.
انتخاب دکوراسیون‌های چند منظوره
اگر فضای باغ شما محدود است، از حداقل وسایل و گیاهان استفاده کنید.
هر وسیله یا گیاهی را با هدف خاص خودش در باغچه قرار دهید تا از شلوغی بیجای فضا جلوگیری کنید. به طور مثال صندلی‌هایی انتخاب کنید که بتوانند فضایی گرم و صمیمی بسازند و در عین حال تاشو و قابل انعطاف باشند. استفاده از وسایلی که چند کاربرد دارند، بهترین انتخاب است. نیمکت‌هایی انتخاب کنید که به تخت و مبل تبدیل می‌شوند. برای فضای پشت‌بام خود ارزش قائل شوید و آن را به صورت بهینه فضاسازی کنید.