در این مقاله سعی داریم تا در خصوص نمای ساختمان ایرانی اسلامی توضیحات جامع و کاملی را در اختیار شما قرار دهیم. همچنین در خصوص معماری اسلامی، سبک های معماری، مشخصه های آثار معماری، بناها و مساجد معروف معماری اسلامی ایرانی و عناصر تشکیل دهنده در معماری فوق، اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار می دهیم. با ما همراه باشید.
آن چه در نوشتار نمای ساختمان ایرانی اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد:
نمای اسلامی چیست؟
نمای اسلامی دارای چه مشخصه هایی است؟ توضیح دهید.
معماری اسلامی چیست؟
زیبایی و عظمت معماری ایرانی اسلامی در چیست؟ شرح دهید.
سبک های معماری اسلامی را نام ببرید؟
ویژگی های آثار معماری نمای ساختمان ایرانی اسلامی را نیز ذکر کنید؟
طراحی معماری اسلامی دوران صفویه به چه صورت است؟ توضیح دهید.
در خصوص تاریخچه معماری ایرانی اسلامی جهان توضیح دهید؟
مشخصه معماری اسلامی نوین را نام ببرید؟
آیا معماری ایرانی اسلامی در کشورهای غربی نیز نفوذ کرده است؟
چند نمونه از بناهای معماری اسلامی ایران را نام ببرید؟
معماری اسلامی دارای چه خصوصیاتی است؟ ذکر کنید.
معماری ایرانی بر پایه چه اصولی است؟ توضیح دهید.
عناصر تشکیل دهنده در معماری اسلامی را نام ببرید؟
مصالح ساختمانی که در نمای ساختمان ایرانی اسلامی مورد استفاده قرار می گیرد را نام ببرید؟
معماران و طراحان از معماری گذشته به چه صورت الگو برداری می نمایند؟
آیا معماری ایرانی اسلامی دارای تنوع است؟ توضیح دهید.
مشخصه های معماری و تبعات اسلامی آن در جهان، نشاندهنده چه چیزی است؟ توضیح دهید.
ارزش معماری ایرانی و سنتی در چیست؟
چرا معماران ایرانی در تمام دوره ها در امر نمای ساختمان ایرانی اسلامی پیشتاز بوده اند؟
لقب دیگر مسجد امام واقع در تهران چیست و در چه سالی ساخته شده است؟
مسجد امام اصفهان در چه دوره ی احداث گردید و معماران از چه طراحی و سبکی برای تاسیس این بنای اسلامی استفاده کردند؟ توضیح دهید.
معماری ایرانی در سراسر جهان چند جهت دارد و در خصوص هر کدام توضیحاتی را ارائه نمایید؟
آیا در کشورهای شرقی هم از معماری ایرانی استفاده می نمایند؟ نام یک مکان در این کشور (هند) که از معماری اسلامی استفاده شده است را نام ببرید؟
معماری ایرانی در کشور ژاپن و آمریکای مرکزی به چه صورت مورد استفاده قرار گرفته است؟
معماری اسلامی در مساجد به چه صورت طراحی و اجرایی شده است؟
تفاوت مساجد در معماری اسلامی ایرانی با معابد بودایی در چیست؟
سبک معماری پارسی چیست و دارای چه ویژگی های است؟
در معماری ایرانی، سبک پارتی به چه سبکی می گویند و دارای چه ویژگی هایی است؟ توضیح دهید.
سبک خراسانی در معماری ایرانی چیست و ویژگی های آن را نیز نام ببرید؟
سبک معماری رازی چیست و مشخصه های این سبک را نیز نام ببرید؟
سبک آذری در معماری ایرانی چه سبکی است و مشخصه های آن را نام ببرید؟
سبک معماری اصفهانی چیست و دارای چه ویژگی هایی است؟
معروفترین مساجد ایرانی که در آن از سبک معماری اسلامی استفاده شده است را نام ببرید؟
جدیدترین مصالح ساختمانی که برای معماری نمای ساختمان ایرانی اسلامی استفاده می شود چیست؟ توضیح دهید.
نمای اسلامی
در حال حاضر نمای بیرونی ساختمان در مباحث معماری از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا همه ی افراد پیش از هر چیزی در رویارویی با ساختمان به سبک و همچنین مدل طراحی خارجی ساختمان توجه زیادی می نمایند.
در طراحی نمای اسلامی، سازندگان و معماران ساختمانی به منظور زیبایی بیشتر ساختمان از عناصر اسلامی الهام می گیرند. قوس ها، ستون ها، گره ها، کاربندی و مقرنس و همچنین کتیبه ها از عناصر اسلامی کشورمان محسوب می شوند. در طراحی فوق، تناسبات عناصر به کار برده شده در تمامی نمای ساختمان امری مهم و ضروری است.
مصالح به کار برده شده در نمای ساختمان ایرانی بیشتر سنگ، کاشی و همچنین آجر است. معمولاً از نمای اسلامی بیشتر در مکان های مذهبی نظیر حسینیه ها، مساجد،امامزاده ها و همچنین مصلی ها استفاده می نمایند.
باطن عمیق و انسانی و زیبایی ظاهری از معماری نمای اسلامی به حساب می آید
باطن عمیق و انسانی و همچنین زیبایی ظاهری از معماری نمای اسلامی به حساب می آید و باید متذکر شد که کلیه عناصر موجود در آن از بدنه ی منا گرفته تا اجزای تشکیل دهنده و در عین حال مکان های سرسبز بیرونی و سرپوشیده داخلی، حضور فرد را در نگاه اول به خود جلب کرده است.
در نمای ساختمان ایرانی اسلامی، سازندگان برای کف ساختمان از عناصر طبیعت الهام گرفته اند و تمام تلاش خود را انجام داده اند که این بخش را مسطح و همچنین هموارتر طراحی نمایند و همچنین برای سقف نما نیز طراحی لایتناهی (نامحدود) را در نظر گرفته اند. برای بخش ورودی، وجود سردر و همچنین طراحی را بسیار مهم تلقی می کنند.
در نمای ساختمان ایرانی اسلامی این موضوع اهمیت بنای ساختمان را دو چندان می کند
زیرا در نمای ساختمان ایرانی اسلامی این موضوع اهمیت بنای ساختمان را دو چندان می کند. عناصری نظیر هنرهای ابتکاری برگرفته از تفکرات معنوی و همچنین کلیات و قواعد هندسی طراحی این نما را از سایر نماهای مدرن بیرونی ساختمان متفاوت تر می سازد. در طراحی نمای ساختمان، گروه طرح چید به عنوان بهترین گروه طراحی شما را با نماهای اسلامی ایرانی بیشتر آشنا می کند.
علاوه بر این که این نما در مکان های دینی و مذهبی مورد استفاده قرار می گیرد، طراحان و سازندگان ساختمانی از نمای اسلامی جهت طراحی قصرها، حمام ها، مدارس و همچنین منازل بزرگ و مجلل نیز استفاده می نمایند. از ارکان اصلی و اساسی این نما می توان به اندازه و مقدار محاسبات هندسی و ریاضی آن اشاره کرد.
شما با مراجعه به گروه طراحی نمای ساختمان «گروه طرح چید» می توانید در خصوص مقیاس های هندسی معماری نمای اسلامی اطلاعات جامع تری را کسب نمایید.
مشخصه های نمای اسلامی
یکی از مشخصه های آشکار معماری فوق به «تزئینات» آن اشاره دارد، به طور مثال مسجد النبی از بناهایی است که به روشنی نشاندهنده این مولفه است. از تزئینات به کار برده شده در معماری اسلامی می توان به اشعار عارفانه، نقش و ساختار هندسی، کلام الهی در رنگ های متعدد و همچنین مناسب اشاره کرد.
بهتر است بدانید که معماران ساختمانی از طراحی بیهوده و همچنین بلا استفاده در این نما به شدت خودداری می نمایند و در این راستا تمام تلاش خود را می کنند که از فضای موجود، بهترین استفاده و بهره مندی را نیز داشته باشند.
از بارزترین مشخصه های نمای ساختمان ایرانی اسلامی باید به تنوع و همچنین وحدت متذکر شد. با توجه به گوناگونی و همچنین تفاوت هایی که در طراحی نمای اسلامی در تمام دنیا وجود دارد که دلیل اصلی و اساسی آن می تواند وجود شرایط اقلیمی و همچنین مصالح کاربردی متغیر باشد که به راحتی قابل دسترس معماران ساختمانی قرار دارد. اما در مجموع، هویت اسلامی از مشخصه های مشترک کلی بناهای فوق است.
گروه طرح چید به عنوان بهترین گروه طراحی نمای ساختمان تمام تلاش خود را کرده است که در طراحی نماهای اسلامی، کلیه ویژگی های این بنا را لحاظ نماید.
معماری اسلامی
بهتر است بدانید که از زمان اسلام تا کنون این معماری دارنده طیف وسیعی از شیوه های مذهبی و همچنین سکولار است که توانسته در طراحی و ایجاد سازه ها در فرهنگ و تمدن اسلامی بیشتر از آن تاثیرگذار باشد. معماری اسلامی دارای انواع گوناگونی است که عبارتند از:
مدرسه، مسجد، قلعه، کاخ، ساختمان های شهری، آرامگاه.
این معماری برای بناهای کم ارزش نیز واژگان غنی و همچنین اصولی را عرضه داشته است. به عنوان مثال فواره ها، حمام های عمومی و همچنین معماری منازل بومی از مواردی است که می توان به آن اشاره کرد.
همان طور که توضیح دادیم، یکی از نماهای اسلامی که بیشتر در سطح شهر مشاهده می شود، اختصاص به بنای معماری مساجد دارد که در آن ها گنبد، خوشنویسی، قوس، ستون ها و همچنین مدل های هندسی تزئینی کاملاً قابل تشخیص از بناهای دیگر است.
شایان ذکر است که عناصر به کار برده شده در این معماری برای هر فرد نشانه ای از تفکر، صلح و همچنین برادری را به ارمغان می آورد. گروه طرح چید تلاش کرده است که در این بناها کلیه موارد معماری اسلامی را لحاظ نماید.
زیبایی معماری اسلامی
بزرگی و زیبایی معماری کشورمان به خصوص در دوران اسلامی، بستگی به زینت و آراستن آن دارد. هنر مشهور اسلامی از صنعت های تزیینی و همچنین کاربردی گرفته تا ساختن بزرگترین ساختمان های مذهبی شکوه و ارزش به خصوصی را داراست.
معماران ساختمانی برای نمای ساختمان ایرانی اسلامی از تزئیناتی همچون کاشی کاری، آینه کاری، منبت کاری، آجرکاری، حجاری و همچنین نقاشی که در تمام دوره اسلامی متداول بوده است و در هر زمانی با ابزارهای همان دوران انجام می شد، اقدام به تاسیس بنا کرده اند.
در معماری فوق با بهره مندی از ضوابط انعکاس نور به همراه آینه کاری سقف ها و همچنین راهروها، معماران ساختمانی تلاش کرده اند که نور زیادتری را به درون بنای ساختمان هدایت نمایند.
به عنوان مثال؛ کلیه معماری بناهای مذهبی بازمانده اختصاص به دوران صفوی دارد. شایان ذکر است که صنعت آینه کاری صرفاً به کشورمان ایران اختصاص دارد و به تدریج در دوران قاجاریه این هنر اسلامی به بالاترین رشد شکوفایی خود دست پیدا کرد.
از زمان های پیشین آیین کهن ازدواج ایرانیان آینه جایگاه مخصوصی دارد، به صورتی که در زمان خواندن خطبه عقد و همچنین قرار دادن آینه بر سر سفره هفت سین از صداقت و شفافیت آن نیز بهره مند می شوند.
سبک های معماری اسلامی
معماری اسلامی بر گرفته از طیف گسترده ای از مقبره ها، قلعه ها، مساجد، کاخ ها است که در تمام نقاط جهان، شما می توانید این معماری را مشاهده نمایید. به خصوص کشورهایی که از سوی مسلمانان تقریباً از قرن هفتم مورد تصرف قرار گرفته اند.
معماری اسلامی در بردارنده سبک های متعدد اسلامی است که می توان به مکتب مغرب شامل تونس، مکتب ایرانی شامل ایران، مکتب سوریه، عراق، آسیای میانه، قسمتی از پاکستان، افغانستان، مکتب هند، مکتب عثمانی مانند آناتولی و ترکیه اشاره کرد.
بهتر است بدانید که در طرح شهرهای اسلامی اثر معماری ساسانی و همچنین بیزانسی را می توان مشاهده کرد. در صورتی که شهرهای اسلامی اغلب دارالخلافه و دارالحکومه، کاخ، اکثر سازمان های اداری مانند دیوانخانه و همچنین دارالضرب در یک مجتمع است و در مجاور هم قرار دارند. به طور مثال می توان از بغداد، کوفه، بصره و سایر کشورهای اسلامی دیگر نام برد که جزئی از سبک معماری اسلامی است.
مشخصه های اثر معماری نمای ساختمان ایرانی اسلامی
به طور کلی حیاط های بزرگ، مناره ها، گنبدهای بزرگ به همراه سالن نمازخانه اصلی با همدیگر ترکیب شده اند که می تواند مشخصه ی یک اثر نمای ساختمان ایرانی اسلامی باشد.
در این نما، معماران از نقوش هندسی الهام گرفته اند که در آن بیشتر از نقش تمایل به تکرار، تقارن، تداوم و همچنین تعادل قابل مشاهده است.
ترکیب اشکال هندسی با اثرگذاری دیداری و همچنین بهره مندی از رنگ که در مکان های مثبت و منفی تعادل را برقرار کرده است، نقوش اسلیمی و همچنین آرابسک، نور، استفاده گسترده ای از خوشنویسی عربی همچون عناصر آب، تزیینی، تقارن که در آب و هوای مناطق شهرهای اسلامی قابل مشاهده است، بهره مندی از آب در بخش حیاط خلوت و همچنین آب نماها علاوه بر این که در خنک شدن فضای موجود نقش مهمی دارد، بیانگر نمای معماری اسلامی است.
به کار گیری محراب در بخش داخلی مسجد جهت نشان دادن فضای عبادتگاه، بهره مندی از رنگ های درخشان، مرکزیت بر فضای درونی بر بیرونی نیز بخشی از شاخصه های این اثر معماری است که شما می توانید آن را به خوبی درک نمایید. گروه طرح چید که به عنوان بهترین گروه نمای ساختمانی شهرت یافته است، توانسته تا مشخصه های این نما را به خوبی در معماری نشان دهد.
طراحی معماری اسلامی صفویه
باید گفت که شاهان دوران صفوی با اظهار مذهب شیعه، همچون مذهب رسمی کشور؛ نوعی شیوه مذهبی لایق تر و نظام مندتر در معماری بودند که می توان این تغییرات را به بهترین نحو ممکن در معماری مقبره شیخ صفی مشاهده نمود.
ادغام رنگ های آسمانی آبی و همچنین طلایی با نقش و نگارهای ستاره ای و شعاعی، تصویری توانمند از آسمان را به وجود می آورد که در معماری صفویه بارها از این نمایه به کار برده شده است مانند مسجد شیخ لطف الله اصفهان. در دوران صفوی، معماران نمونه های بارزی از کاروانسراها را که بر گرفته از معماری اسلامی صفوی بود را در کشورمان طراحی کردند.
تاریخچه معماری اسلامی جهان
میراث بر جای مانده از معماری اسلامی با کلیه غنا و همچنین زیبایی و گوناگونی، شاهدی بر عظمت و بزرگی تمدن اسلامی است. این معماری در قرن های هفتم و سیزدهم به اوج خود در بعضی از مکان ها مانند هندوستان و ترکیه مدرن که مسلمان بودند، رسید.
در خصوص تاریخچه معماری اسلامی باید گفت که با پیدایش بنی امیه که نخستین سلسله ی اسلامی در سال ششصد و شصت و یک بود، جهان مسلمان از آسیای مرکزی تا کشور لیبی مدرن کنونی و کلیه مناطق خاورمیانه این نما توسعه یافت.
از بناهای اسلامی مخصوص این دوره می توان به مسجد دمشق و همچنین گنبد بیت المقدس واقع در اورشلیم نام برد. در مجموع؛ در مورد تاریخچه معماری فوق باید گفت که در پی تهاجم اعراب به ایران، بعد از ناکامی ایرانیان از عرب ها، معماری دوره ساسانی مطالبه شد و همچون معماری اسلامی به تمام جهان عرضه شد.
به طور کلی در آن دوران این معماری بیشتر در طاق ها، گنبدها، دژها، کاروانسراها، کاخ ها مورد استفاده قرار می گرفت که بعد از آن ناکامی، همه از سوی عرب ها به نام ایران ضبط گردید.
مشخصه معماری اسلامی نوین
باید متذکر شد که معماری اسلامی باید به صورت همزمان مدرن و باشکوه باشد. به این صورت که با بهره مندی از مصالح جدید، شیوه ساخت و همچنین سامانه مدرن و پیشرفته بهره مند شود.
به شکلی که مصالح کهن و علاوه بر این سامانه قدیم به شیوه ی مدرن و خلاق مورد استفاده قرار گیرد تا با قوانینی مانند «فرم از عملکرد» تقلید نماید و همچنین از زیاده روی و بی نظمی نیز خودداری کند.
از ویژگی معماری نمای ساختمان ایرانی اسلامی باید هماهنگ با اصولی مانند تعقید در نهایت سادگی اشاره کرد. باید بدانید که طراحی این معماری مدرن و همچنین نوین با ارتقای فناوری و در عین حال جامعه اسلامی مجهز رشد می کند و معماران مسلمان باید بناهایی را احداث نمایند که مطابقت با دوره و همچنین فهم صحیحی از تاریخ، بافت محیطی و همچنین فرهنگ کشورمان نیز داشته باشد.
در مجموع؛ تزئینات معماری نمای اسلامی و همچنین معماری اسلامی بیانگر اشکال هندسی، قرینگی الگوها، نظم، تکثیر و اشکال اسلیمی است که ارتباط به دنیای سمبل و استعاره دارد. باید متذکر شد که باغ های اسلامی، تلمیحی از قرآن و وحدت است و همچنین عناصر مهم و اساسی نظیر سایه و آب که از سوی چهار باغ نمودار شده است.
معماری اسلامی بر غرب
بعضی از اثرات معماری اسلامی بر غرب شامل قوس ها و همچنین گنبدها می باشد که معماران در نماهای اسلامی آن را بر پا داشته اند. علاوه بر این، در هنرهای دیداری به وفور از موزاییک های طلایی و همچنین رنگی، کاشی های ستاره ای شش و هشت پر، نوارهای رنگی بر روی قوس و دیوار مساجد اسلامی نیز بر گرفته از ساختمان های رنسانسی استفاده شده است که در معماری اسلامی غرب نیز قابل مشاهده است.
بناهای معماری اسلامی ایران
بهتر است بدانید که معماری ایرانی در دوران اسلامی قبل از دوران معاصر را به چهار سبک اصفهانی، خراسانی، آذری و رازی دسته بندی می نمایند. نمونه ای از ساختمان های معماری اسلامی کشورمان در سبک خراسانی را می توان به مسجد تاریخانه دامغان، مسجد جامع فهرج، مسجد باستانی عزآباد یزد، مسجد جامع یزد، مسجد جامع اصفهان، توران پشت یزد، مسجد جامع میبد، نایین، اردستان، نی ریز نام برد.
گنبد خواجه نظام الملک، مقبره امیر اسماعیل سامانی واقع در بخارا و همچنین چندین مورد دیگر از نمونه های بنای معماری اسلامی به سبک رازی است.
خصوصیات معماری اسلامی
نمای ساختمان اسلامی دارای ویژگی های متعددی است که عبارتند از:
- نمای معماری اسلامی به مقررات و همچنین اصول اسلامی اشاره دارد که از خصوصیات بارز این معماری محسوب می شود.
- یکی از مهمترین ویژگی های معماری اسلامی را می توان به پایبند بودن به اصول و ضوابط اسلامی متذکر شد.
- بانیان مسلمان دارد.
- از عناصر تزئینی مانند اشکال هندسی، نقش و نگارهای اسلیمی و همچنین خوشنویسی در این سبک از معماری استفاده شده است.
- بهتر است بدانید که از تصاویر جانوری و به ویژه انسانی در معماری فوق استفاده نمی گردد.
موارد ذکر شده از ویژگی های معماری اسلامی است که در نمای ساختمان ایرانی اسلامی از طریق بهترین گروه طراحی نمای ساختمان « گروه طرح چید» طراحی شده است.
اصول معماری ایران
معماری ایران از اصول و ضوابط متعددی پیروی می نماید که شامل موارد ذیل است:
درون گرایی
معماران و مهندسین ساختمانی این اصول را بیشتر در منازل مسکونی اعمال می نمایند که در بر دارنده نوعی از رعایت حریم شخصی برای افراد است. این درون گرایی در مناطق آب و هوایی گرم و خشک به شکل حیاط مرکزی طراحی گردیده است.
پرهیز از بیهودگی
باید بدانید هر جزئی که در معماری اسلامی مشاهده می شود، نماد تزئینی ندارد، بلکه بسیار کاربردی و اصولی توسط معماران طراحی شده است.
خودبسندگی
خودبسندگی در اصول معماری ایران بیانگر بهره مندی از مصالح بومی کشورمان است.
مردم واری
در اصول معماری ایران به مقیاس و سنجش انسانی توجه بسزایی شده است.
نیارش
بهره مندی از مقدار و همچنین سنجش در نیارش به عنوان یکی دیگر از ویژگی های مهم معماری اسلامی است که می توان به آن اشاره کرد.
کلیه موارد ذکر شده، از اصول معماری ایران است که در نمای ساختمان ایرانی اسلامی، گروه طرح چید سعی کرده است که به زیبایی آن را در معرض نمایش قرار دهد.
عناصر تشکیل دهنده در معماری اسلامی
باید به این نکته توجه داشته باشید که در معماری فوق، طراحان و معماران داخلی به عناصر تشکیل دهنده ی این معماری توجه بسزایی می نمایند. از جمله:
حیاط و صحن
یکی از مشخصه های این معماری اختصاص به مساجد، کاروانسراها، مدارس و حمام ها دارد که به طور معمول مهندسین در طراحی آن از صحن و حیاط نیز استفاده می نمایند.
ایوان
طاق آهنگ را که در معماری ایرانی اسلامی به کار برده شده است، از سه جهت بسته و به سوی میانسرا باز می گردد.
رواق
به مکان های سرپوشیده ستوندار که معماران ساختمانی آن را در طراحی اسلامی لحاظ کرده اند، رواق می گویند.
گنبد
یکی از اصلی ترین عناصر معماری اسلامی که به طور معمول معماران آن را با کاشی به طور کامل می پوشانند، گنبد می گویند.
شبستان ستوندار
یکی دیگر از اجزای تشکیل دهنده معماری فوق، اختصاص به شبستان ها که در پیرامون گنبد ها طراحی شده است، می توان اشاره کرد.
حجره
حجره یکی دیگر از عناصر تشکیل دهنده نمای ایرانی است. اتاق یا همان حجره در پیرامون حیاط مرکزی و همچنین میان سراها قرار دارد که از نظر اشکال هندسی باید گفت که به شکل مربع مستطیل است.
بادگیر
در مناطق کویری به علت گرمای زیاد، معماران و طراحان ساختمانی بیشتر از بادگیرها در طراحی نما استفاده می نمایند.
پله
در بخش مناره ها، طراحان راه پله های مارپیچی را طراحی کرده اند که نقش بسزایی را در طراحی اسلامی اعمال می نماید. البته باید متذکر شد که در برخی از موارد نیز وسیله ای به منظور سبک کردن حجم و وزن ساختمان است که معماران از آن استفاده می نمایند.
سردابه
در بعضی از آرامگاه ها به عنوان محلی برای تدفین، در بخشی پایین تر از زمین که معماران آن را در بنای ساختمان به کار برده اند را سردابه می گویند که به عنوان جزء دیگری از عناصر تشکیل دهنده در معماری اسلامی است.
کلیه بخش های ذکر شده، از عناصر اصلی معماری اسلامی است که طراحان و معماران ساختمانی تمام بخش های آن را در طراحی نمای ساختمان لحاظ می نمایند.
مصالح ساختمان در نمای ساختمان ایرانی اسلامی
همان طور که از نام این معماری پیداست، در حال حاضر بیشتر طراحان و معماران ساختمانی اقدام به معماری اسلامی می نمایند و در ساخت آن بیشتر از مصالح ساختمانی مناسب با اقلیم منطقه استفاده می نمایند. این مصالح شامل:
آجر
یکی از اساسی ترین مصالح به کار برده شده در طراحی و ساخت معماری اسلامی که از قبل و همچنین بعد از اسلام رایج بوده است، «آجر» نام دارد. این مصالح علاوه بر ساخت بناها در موارد تزئینی نیز نقش بسزایی دارد.
گچ
یکی از مصالح دیگر که در تمامی دوره ها مورد استفاده قرار می گیرد «گچ» است. در سال های قبل، جهت تزیین جوانب داخلی ساختمان، تزیین محراب ها، ایوان ها، کتیبه ها و زیر گنبد، معماران ساختمانی از گچ استفاده می کردند.
کاشی
این مصالح نقش مهمی در تزیین بناها و همچنین معماری اسلامی داشته و به طُرق متعدد از طریق هنرمندان مورد استفاده قرار گرفته است.
چوب
به منظور ساختن ستون ها، درب ها، تیر سقف، پنجره ها و همچنین چارچوب ها از این مصالح کاربردی استفاده می نمایند. باید متذکر شد که چوب در مناطق شمالی کشورمان گیلان و همچنین مازندران به وفور یافت می گردد.
شیشه
یکی دیگر از مصالح ساختمانی در معماری کشورمان که نقش پررنگی را در نمای اسلامی بر جای می گذارد، استفاده از شیشه است. شیشه دارای رنگ هایی از جمله سبز، آبی، سرخ، بنفش است که جهت فراهم کردن روشنایی و همچنین ابداع رنگ های سنتی به منظور زیبایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
کلیه موارد نامبرده، از مصالح کاربردی در معماری اسلامی است که گروه طرح چید به عنوان بهترین گروه طراحی نمای ساختمان از این مصالح با توجه به شرایط اقلیمی منطقه استفاده می نمایند و تلاش خود را می نمایند که با بهره مندی از این مصالح، بهترین و زیباترین معماری را بر جای بگذارند.
اندیشه و الگوبرداری از معماری گذشته
با توجه به این که در خصوص مصالح به کار برده شده در طراحی نمای ساختمان، اصول، عناصر و همچنین ویژگی های این معماری آگاهی و اطلاعات لازم را به دست آوردیم، این امکان وجود دارد که جهت طراحی نمای ساختمان بتوانیم ایده های بیشتری را خلق نماییم.
البته در حال حاضر، بعضی از طراحان و معماران ساختمانی براین باورند که طراحی نما و همچنین ساختمان به سبک ایرانی اسلامی پیدایش گنبد و همچنین پنجره های منبت کاری به همراه شیشه های رنگی و بهره مندی از کاشی هایی با شالوده ای از سبز، آبی، قرمز است.
در مواردی که ما جهت آفرینش یک الگوی کاربردی و همچنین زیبا بایستی از این الگوبرداری معماری اصیل ایده بگیریم و به شیوه مجهز از آن بهره مند شویم، می توانیم نقش معماری اسلامی را به خوبی درک نماییم.
احتیاجی نیست که در حال حاضر برای طراحی نمای اسلامی از مصالح قدیمی استفاده نماییم
نکته حائز اهمیت این است که احتیاجی نیست که در حال حاضر برای طراحی نمای اسلامی از مصالح قدیمی استفاده نماییم. زیرا با پیشرفت علم و ارتقای مصالح ساختمانی، سازندگان توانسته اند که مصالح نوین را با فواید کاربردی متعدد برای طراحی و ساخت بنا استفاده نمایند.
شایان ذکر است که در زمان های قدیم یکی از اساسی ترین عواملی که سبب شده است معماران ساختمانی از گنبد در نمای معماری استفاده نمایند، فقدان عرضه تکنولوژی های لازم جهت محافظت از سقف ساختمان بوده است.
باید متذکر شد که طراحان و معماران ساختمانی در حیطه طراحی نمای اسلامی و همچنین معماری اسلامی، کامیاب تر هستند که قادر باشند الگوهای ویژه و برجسته تری از برنامه های سالیان گذشته عرضه دارند.
با بهره مندی از اصول مدرن و جدید می توان به این قانون و اصل اساسی در حیطه معماری ساختمان دست پیدا کنیم. امروزه الگوبرداری از معماری دیرین در نمای ساختمان ایرانی اسلامی به طور وضوح قابل مشاهده است.
تنوع معماری اسلامی
همان طور که در مطالب بالا توضیح دادیم، تنوع یکی از اساسی ترین ویژگی های معماری ایرانی است. زیرا پیوستگی متقابل و همچنین احترام یکی از اساسی ترین عملکردهای معماری اسلامی است.
در معماری اسلامی، افراد به نمای بیرونی ساختمان ها توجه بسزایی می نمایند. زیرا این رویداد به علت مشخصه های ویژه ی است که در طراحی ایرانی اسلامی به کار برده شده است.
فرهنگ های متعددی در معماری فوق مشاهده می شود که دلیل این مشخصه ارتباط به دین اسلام دارد. معماری ایرانی در هر نقطه از کشورمان بر اساس وجود مصالح موجود جهت طراحی ساختمانی متغیر بوده است.
اگر منطقه ای از کشورمان از معادن سنگی زیادی برخوردار باشد
به این صورت که اگر منطقه ای از کشورمان از معادن سنگی زیادی برخوردار باشد، بنای نمای اسلامی بر پایه از سنگ است و همچنین اگر به وفور از خاک رس نیز تشکیل شده باشد، بنای طراحی شده از آجر است.
همان طور که توضیح دادیم، طرح های معماری اسلامی بر مبنای آب و هوای منطقه متغیر بوده است اما معنای معماری اسلامی در کلیه این الگوها به مخاطب به طور کامل نشان داده شده است.
طراحان گروه طرح چید از یک معماری خاصی در طراحی نمای ساختمان ایرانی اسلامی استفاده نمی نمایند، بلکه اساسی ترین ملاک را در طراحی «تنوع» می دانند. زیرا سبب همبستگی بیشتر می شود و سعی می کنند که از این طریق رضایت مشتریان را جلب نمایند.
ویژگی های معماری و تبعات اسلامی در جهان
بهتر است بدانید که تاریخ معماری کشورمان حداکثر به شش هزار سال قبل از میلاد اختصاص دارد. نمونه های برجسته ای که در عرصه ی گسترده ای از کشورهای آسیایی غربی تا مرکزی را در بردارد.
معماری کشورمان انواع متعددی از بنیاد و همچنین زیبا شناسی از آیین های گوناگون مانند منازل روستایی تا سفره و چایخانه که سازه های به کار برده شده در آن در تمام دنیا همتا ندارد، توسط مجربترین و متبحرترین معماران و طراحان داخلی طراحی گردیده است.
نمای ساختمان ایرانی اسلامی که دارای تاریخچه پیچیده و همچنین طولانی است، یکی از عرصه هایی به حساب می آید که بالاترین ترسیم ها را در فرهنگ دنیا اعمال می نماید.
بهتر است بدانید که معماری فوق به صورت گذرا به دلیل وجود سیاست های درونی و تهاجمات خارجی گمراه شده است. اما در عین حال تداوم و همچنین پیوستگی خود را در رابطه با مسائل متعدد، به خصوص پیشامدهای مذهبی محافظت کرده است و در همان سبک به یک شیوه بی نظیر دست پیدا کرده است که نشاندهنده شکوه و بزرگی معماری کشورمان است.
ارزش معماری ایرانی و سنتی
با بهره مندی از معماری اسلامی، قادریم که مسیر آینده را هموار سازیم. به این ترتیب که معماری اسلامی سهم وسیعی در معماری مدرن و همچنین غنی ایرانی را در بر داشته است. ساختمان های گرانبهای اسلامی که از سوی هنرمندان توانا و با قدرت فرهنگی طراحی گردیده است که حاکی از این است که با نبود دانشگاه در عصر معماران سنتی کشورمان، این بناها بر اساس تجارب و همچنین اشکال هندسی طراحی گردیده است.
معماران ایرانی پیشتاز در هر دوران
افسوس، نظام آموزشی مدرن کشورمان الهام گرفته از بعضی سنن غربی است و همچنین آزمون های مفید و در عین حال گرانبهای پیشین نیز در آن، مورد چشمپوشی قرار گرفته است.
با این حال، آگاهی از مهارت ها و معرفی آن و ترکیب این معماری با نظام آموزشی کشور می توانیم اقدامی بزرگ در شکوفایی معماران جدید و جوان که به تازگی وارد این عرصه شده اند، برداریم و مجدداً در ارتقا و آبادانی این معماری گامی بزرگ برداریم.
نکته حائز اهمیت این است که بعد از شناسایی تجارب معماری سنتی، بایستی همانند معماران، مسائل معماری اسلامی را مورد توجه قرار دهیم و براساس نیاز و تکنولوژی مدرن، سبکی نوین و جدیدی را به کار بگیریم. همان طور که می دانید، معماران ایرانی در تمامی دوره ها پیشتاز بوده اند.
بهتر است بدانید که یکی از سرآمدترین معماران معاصر «هوشنگ سیحون» نام دارد که به عنوان یکی از مجرب ترین و بهترین ها در شیوه «مدرنیسم ایران» شناخته می شود.
مسجد امام (مسجد شاه) تهران
این مسجد در پایتخت کشورمان تهران واقع شده است که دارای جایگاه اجتماعی مخصوصی نیز می باشد که در آن معماری کهن به روش جدیدی خلق شده است.
زمانی که راندمان یک بنای معماری بر این اساس طراحی می گردد، معمولاً وابستگی و همچنین رابطه آن به ساختاری شهری بایستی بسیار مستحکم و نزدیک تر باشد.
به این ترتیب مسجد شاه و یا مسجد سلطانی که به «مسجد امام خمینی» شهرت دارد، به عنوان یکی از پرآوازه ترین مساجد تهران شناخته شده است که در بازار واقع گردیده و جزئی از آثار دوران فتحعلی شاه قاجار(سال هزار و دویست و چهل هجری قمری) است.
بهتر است بدانید که سابقه و قدمت این مسجد که در بر دارنده نمای ساختمان ایرانی اسلامی است
بهتر است بدانید که سابقه و قدمت این مسجد که در بر دارنده نمای ساختمان ایرانی اسلامی است، تقریباً مربوط به صد و هشتاد سال پیش بر می گردد که در آن مناره ها و همچنین ساعت مرتبط به دوره ناصرالدین شاه هم در آن افزوده شده است.
بر مبنای کتیبه ها و همچنین کاشی نوشته ها که در بخش جنوبی حیاط مسجد از آن زمان بر جای مانده است، زمان تخمینی آغاز ساخت بنا به سال های هزار و دویست و دوازده تا هزار و دویست و بیست و چهار هجری قمری اختصاص دارد.
به این ترتیب به دستور ناصرالدین شاه، در سال هزار و سیصد و هفت هجری قمری در بخش اصلی مسجد امام خمینی از سمت شمالی، دو مناره در دو سوی گلدسته های مسجد احداث گردید که نمای ساختمان ایرانی اسلامی را به وضوح نشان می دهد.
تاسیس کامل مسجد امام از سوی ناصرالدین شاه قاجار اعمال گردیده است
با توجه به موارد ذکر شده، تاسیس کامل مسجد امام از سوی ناصرالدین شاه قاجار اعمال گردیده است. شایان ذکر است که این بنای معماری اسلامی دارای چهار ایوان است که در بخش جنوبی آن، شبستان های مهم قرار گرفته است.
همچنین معماری اسلامی حقیقی و بعضی از ریزگان آن نمونه ای از مسجد وکیل شیراز است که در ساخت و طراحی آن همچون سایر ساختمان های آن دوران توسط معماران و هنرمندان شیرازی احداث گردیده است.
گروه طرح چید به عنوان بهترین گروه طراحی نمای ساختمان سعی کرده است که در تمامی نماهای مدرن از معماری اسلامی دوران گذشته نیز استفاده نماید.
مسجد امام اصفهان
یکی دیگر از نمای ساختمان ایرانی اسلامی را می توان به مسجد امام اصفهان اشاره کرد. مسجد امام اصفهان به نام های دیگری مانند:
مسجد شاه، مسجد جامع عباسی، مسجد سلطنتی، مسجد شیخ لطف الله شهرت دارد که بعد از انقلاب اسلامی، این مسجد به نام «مسجد امام اصفهان» در بین مردم شناخته شده است که در قسمت جنوبی میدان امام واقع در اصفهان قرار گرفته است.
باید متذکر شد که مسجد امام اصفهان برترین معماری ابدی و جاویدان معماری اسلامی است که در قرن یازدهم هجری در دوره سلسله ی صفوی احداث گردیده است.
به دستور شاه عباس اول
در خصوص ساخت این معماری باید گفت که این بنای ایرانی اسلامی در سال هزار و بیست هجری به دستور شاه عباس اول که دوران بیست و چهارمین سال سلطنت خود را سپری می کرد، آغاز گردید که پیوستگی ها و تزئینات این بنای ایرانی در دوران ولیعهد خود به پایان رسید.
رونق و پیشرفت آن به طور معمول به علت کاشی های زیبای هفت رنگ و همچنین کتاب های خوشنویسی است. باید بدانید که این بنای معماری اسلامی همچون یک میراث جهانی شناخته شده است که در یونسکو ضبط و ثبت گردیده است. علاوه بر این، بر روی اسکناس های بیست هزار ریالی هم این بنای معماری اسلامی حک گردیده است.
از نظر مشخصه های این بنای اسلامی باید بیان کرد که ارتفاع این مسجد عظیم و بزرگ، حدوداً پنجاه و دو متر است و همچنین مناره های درونی آن هم دارای ارتفاع چهل و هشت متر است.
علاوه بر این، مناره های سر در این معماری ایرانی اسلامی نیز چهل و دو متر است. کلیه دیوارهای این مسجد از کاشی های موزاییکی هفت رنگ تشکیل شده است. انعکاس صوت در بخش محور گنبد بزرگ جنوبی یکی از جالب ترین نکاتی است که در خصوص این بنای اسلامی معماری می توان به آن اشاره کرد.
از سایر دیدنی های مسجد امام که بر گرفته از نمای ساختمان ایرانی اسلامی است را به سنگاب های نفیس و همچنین قطعات عظیم سنگ مرمر یکپارچه باید متذکر شد.
این بنای اسلامی به عنوان یک ساختار بزرگ در کشورمان شناخته شده است که طبق مطالعات انجام شده از:
1) هجده میلیون آجر 2) چهارصد و هفتاد و پنج هزار کاشی بر گرفته از شیوه های نوین هفت رنگی کاشی (موزاییک)
تشکیل شده است و نکته مهم این است که در آن دوره هزینه برآوردی که برای طراحی و ساخت این بنا در نظر گرفته شده است، مبلغ شصت هزار تومان بوده است. بنای فوق که نشاندهنده ی یک نمای ساختمان ایرانی اسلامی است، دارای دو شبستان در دو سوی شرق و همچنین غرب است.
بهتر است بدانید که شبستان بخش شرقی این بنا در عین سادگی و همچنین بی تزئینی، بزرگتر از شبستان بخش غربی این مسجد است. شبستان غربی مسجد امام با کمک کاشی های هفت رنگ آذین گردیده است که این امر سبب شده به عنوان یکی از شکیل ترین محراب های مسجد امام اصفهان معرفی گردد.
کاشی کاری مسجد امام اصفهان
باید متذکر شویم که ظاهر کاشی کاری کنونی مسجد امام اختصاص به دوره خود ندارد، بلکه در عصر خود سردرب های این بنا فاقد کاشی و با گچ کاری طراحی شده است که عکس های این دوران کاملاً این تفاوت ها را بیان می کند. کاشی کاری مسجد امام مربوط به دوره پهلوی است.
با توجه به کاشی های مینیاتوری و همچنین شیوه چیدمان آن ها در مجاور هم، می توان به دیرینه غنی معماری اسلامی ایرانی اطلاع یافت.
در حال حاضر گروه طرح چید به عنوان بهترین گروه طراحی نمای ساختمان توانسته است برای بناهای اسلامی تازه تاسیس از بناهای اصیل ایرانی گذشته نیز الگو برداری نماید.
معماری ایرانی در تمام نقاط جهان
برای هر معمار و یا هر هنرمند، امری مهم و ضروری است که اضافه بر اطلاعات مرسوم بر روی رشته ویژه خود، مطالعه دقیق و همچنین بسنده ای نیز داشته باشد. این موضوع در معماری ایرانی هم صدق می نماید.
علاوه بر این، وی بایستی بر روی معماری ایرانی نظارت کامل داشته باشد و همچنین باید از معماری ممالک دیگر به ویژه مناطقی که مرتبط با معماری اسلامی هستند ، به طور کامل آشنایی داشته باشد. باید متذکر شد که این شناخت دو سو دارد که عبارتند از:
شیوه معماری ایرانی اسلامی در اسپانیا
به آسانی می توان فهمید که اثر معماری ایرانی در تاریخ معاصر مشاهده می شود. به منظور این که معماری ایرانی اسلامی در پدید آمدن «معماری بیزانس» دخیل بوده است و معماری فوق الذکر تا مرحله نهایی اروپا رخنه کرده است.
معماری ایرانی در بخش جنوبی فرانسه
از جهت دیگر امپراطوری عظیم اسلام، اعراب در تمام اروپا، جنوب فرانسه و همچنین اسپانیا سفر کردند که ساختمان های معماری آن بر گرفته از معماری اسلامی ایران در تمامی این نقاط مشاهده می گردد.
همچنین پیش از اسلام و همچنین قبل از بیزانس، در کشور اروپا معماری دیگری نیز وجود داشت که بر گرفته از معماری رم و یونان است. باید بدانید که دو معماری ذکر شده، از اهمیت بسزایی برخوردار است که از معماری کهن اسلامی کشور دور نبوده است.
معماری ایرانی در کشور هند
معماری اسلامی ایرانی از سمت شرق در کشور هند تاثیر زیادی را داشته و اثرهای فراوانی در هند، مرتبط با کشورمان است. تا آنجا که معماران مجرب ایرانی به این کشور شرقی مهاجرت کرده و تمامی اصول معماری اسلامی را در معابد این کشور ابداع نموده اند. یکی از ساختمان های این کشور شرقی که می توان نمای ساختمان ایرانی اسلامی را به طور وضوح مشاهده کرد، «تاج محل» در هند است.
این مکان یکی از ساختمان های عظیم و جزئی از شگفتی های هفت گانه دنیا است که در دویست کیلومتری جنوبی دهلی نو در شهر آگرا واقع در هند قرار دارد. پنجمین پادشاه گورکانی هند «شاه جهان» دستور احداث این بنا را در باغ ایرانی که دارای مساحتی بالغ بر هجده هزار هکتار است را صادر نمود.
تاسیس و ساخت تاج محل از سال هزار و چهل و دو آغاز و تا سال هزار و پنجاه و هفت به عبارتی تقریباً حدود پانزده سال زمان برد که به دست بهترین و مجرب ترین معماران و طراحان ایرانی اسلامی بر پا گردید.
معماری و طراحی این بنای اسلامی ترکیبی از معماری هند و همچنین ایرانی است
باید بدانید، معماری و طراحی این بنای اسلامی ترکیبی از معماری هند و همچنین ایرانی است که در ساخت و طرح ریزی آن به جز دو نفر از معماران مجرب ایرانی به نام احمد و حمید لاهوری که به عنوان اصلی ترین طراحان این بنا حضور داشتند، بالغ بر بیست هزار هنرمند و همچنین معمار از سایر کشورهای دیگر همچون آناتولی، هند، ایران، آسیای میانه در احداث تاج محل که بنای عظیم و شکوهمندی است، همکاری داشتند.
معماران، کتیبه هایی را بر روی در و دیوار این بنا نصب نموده اند که در قسمت پای نوشته های آن امضاهایی وجود دارد که نشاندهنده اثرهای امانت خان شیرازی است.
همان طور که توضیح دادیم، تاج محل به عنوان یکی از برجسته ترین میراث جهانی شناخته شده است که در سال هزار و نهصد و هشتاد و سه همچون «جواهر هنر اسلامی» در یونسکو ثبت و ضبط گردید.
معماری ایرانی در ژاپن
معماری ایرانی اسلامی در کشورهای شرقی نیز نفوذ کرده است و توانسته است که هنر معماران و طراحان ایرانی را به رخ تمام مردم جهان بکشد. باید متذکر شد که شیوه معماری در بخش شمالی کشورمان شباهت بسیاری با معماری ژاپن دارد. بناهای استان شمالی کشورمان مانند مازندران و گیلان تلفیقی از معماری ژاپن است که شما می توانید به وضوح آن را مشاهده نمایید.
معماری ایرانی در آمریکای مرکزی
یکی از پرفروش ترین مجلات آمریکایی به نام (san Francisco chronicle) در آخرین شماره خود چندین بنای اصلی و مهم در آمریکای مرکزی و جنوبی که بر گرفته از هنر معماری ایرانی اسلامی است را معرفی نمود و ادعا کرد که این معماری در قلب آمریکا نیز نفوذ کرده است.
بهتر است بدانید در کشورمان در مجاور اهواز، محلی به نام چغازنبیل وجود دارد که به شکل یک معبد است. این معبد با استفاده از مصالح ایرانی که با شرایط اقلیمی این منطقه مطابقت دارد، یعنی آجرهایی که دارای قطر زیاد هستند و به صورت طبقه ای احداث شده اند که تشابه زیادی به عبادتگاه های آستک ها و همچنین مایاها دارد. میان اهرام مصر و همچنین این معبد رابطه وجود دارد.
در خصوص اینکه این معماری اسلامی با یکدیگر مرتبطند، مسئله ای است که باید طراحان در مورد آن اظهار نظر فرمایند. یک طراح ایرانی علاوه بر پژوهش و همچنین لمس معماری کهن و معاصر کشورمان، باید در مورد تاریخ معماری سایر کشورهای دیگر نیز به خصوص ممالکی که تحت نفوذ کشورمان هستند، در اختیار داشته باشد تا بتواند بهتر در مورد معماری ایرانی اسلامی گفت و گو نماید.
مساجد
یکی از بارزترین اثرهای اسلامی و سنتی در معماری ایرانی را می توان به مساجد اختصاص داد. در خصوص کارکرد و راندمان مساجد باید گفت که این مکان ها به عنوان یک عملکرد اجتماعی و در برخی از موارد نیز اقتصادی و سیاسی دارند.
مساجد محلی است که علاوه بر اعمال عبادت، مرکزیت برخورد اشخاص، مباحث مختلف، عقاید و همچنین دروس برای همگان بوده است.
به این ترتیب راندمان مسجد به شکلی است که واقع در بافت شهری است، یا به عبارتی محل رفت و آمد افراد بوده است. به صورتی که اگر زمانی از یک محل به محل دیگری عبور کنید، می توانید این نمای ساختمان ایرانی اسلامی را که گروه طرح چید به عنوان بهترین گروه طراحی نمای ساختمان شناخته شده است را در این بنا مشاهده نماید.
تفاوت مساجد در معماری ایرانی با معابد بودایی
در کشورهای شرقی، بودائی ها به منظور اعمال مراسم مذهبی خود اقدام به ساخت معبد می نمایند که رابطه ای با جامعه نداشته، اما در کشورمان مساجد در قلب شهر و هر جامعه و در هر کوچه ای که نزدیک به منازل قرار دارد، وجود دارد که سبب شده منازل مسکونی و مدارس به این بنا مرتبط باشند.
قصد احداث مسجد در کشورمان این است که در ساختار اصلی شهر بنا گردد که در آن تمامی نشانه هایی که معماری ایرانی اسلامی دارد را به وضوح می توان مشاهده کرد.
سبک پارسی- سبک معماری ایرانی
این شیوه، به عنوان نخستین روش معماری است که از دوران هخامنشیان تا دوره هجوم اسکندر به ایران یا به عبارتی قرن ششم قبل از میلاد تا قرن چهارم که شهرت آن بر گرفته از قوم پارس است.
شایان ذکر است که قبل از دوران پارسی هم مورد بازبینی پژوهشگران معماری اسلامی قرار گرفته است که پیش از ورود آریایی ها نیز بوده است و جزئی از ساختمان های بر جا مانده دوران قبل از پارسی نظیر زیگورات چغازنبیل، تپه سیلک و همچنین تپه زاغه است.
پس از آن «تمدن ماد» در «هگمتانه» و به دنبال آن با وارد شدن آریایی ها به کشورمان، دوران پارسی آغاز می گردد که طبق نظر پیشکسوت کشورمان استاد پیرنیا، این سبک دارای مشخصه های متعددی است که در ادامه توضیح می دهیم.
ویژگی های سبک معماری پارسی
1) ایجاد ساخت بنا و یا عمارت بر روی سکو
2) درون گرایی، به خصوص در بخش شوش و همچنین تخت جمشید
3) مرتبط کردن فضاهای غیر اصلی مانند آشپزخانه به مسیرهای پنهانی به بخش اصلی ساختمان
4) اعمال پی سازی از طریق سنگ لاشه
5) ایجاد نماسازی خارجی با کمک سنگ تراش ها و همچنین نماسازی بخش داخلی از طریق کاشی لعابدار
6) استفاده از سرستون و پایه ستون با جزئیات
موارد فوق، از مشخصه های سبک معماری پارسی است. از جمله بناهای باقیمانده از سبک معماری پارسی ایرانی را می توان به پاسارگاد، کاخ شوش، آرامگاه کوروش، تخت جمشید و علاوه بر این آرامگاه های نقش و نگارهای رستم اشاره کرد.
سبک پارتی- سبک معماری ایرانی
بعد از تعرض اسکندر به ایران، سبک معماری پارتی نمایان شد و در دوران ساسانی، اشکانی، آغاز اسلام و در بعضی از مکان ها تا آنجا که بعد از اسلام تا قرن سوم و قرن چهارم هجری مورد تعقیب قرار گرفت. این سبک دارای ویژگی های متعددی است که شامل:
1) طرح های متعدد و همچنین استفاده از فضاهای گوناگون
2) جفت سازی در عبادتگاه و همچنین کاخ های پذیرایی
3) نگهبان جفت سازی در ارگ های مسکونی و همچنین خانه ها
4) درون گرایی با استفاده از حیاط یا میانسرا
5) هیبت و بزرگی به بنا با بلند ساختن ساختمان ها
6) استفاده از سقف های گنبدی و همچنین خمیده
7) پی سازی از طریق سنگ لاشه
8) زاویه سازی چوبی
9) بهره مندی از گچبری با استفاده از خطوط خمیده و شکسته
10)استفاده از کوردرها و همچنین کنگره که به عنوان بخشی از نمای پنجره به حساب می آید، در نمای ساختمان
از مشخصه های معماری ایرانی اسلامی به سبک پارتی است که از بناهای باقیمانده می توان به:
1) کاخ الحضر 2) نیایشگاه آناهیتا در کنگاور 3) کاخ آشور 4) مجموعه نسا 5) بازه هور 6) آتشکده فیروز آباد 7) کوه خواجه 8) کاخ سروستان 9) طاق کسری 10) بیشاپور 11) کاخ قصر شیرین
اشاره کرد که نمای ایرانی اسلامی را به طور کامل برای همه نمایان می کند.
سبک خراسانی – سبک معماری ایرانی
دو سبک پارتی و همچنین پارسی قبل از اسلام و همچنین چهار سبک خراسانی، اصفهانی، رازی و آذری پس از اسلام هستند. باید متذکر شد که سبک خراسانی در قرن اول هجری آغاز و تا قرن چهارم نیز امتداد یافت.
آن چه در خصوص فرهنگ و معماری این دوره مشخص است، این بوده که تحولات فرهنگی، اغلب در خراسان نمایان می گردد و از آن به شهرهایی نظیر یزد، دامغان و سایر شهرهای دیگر گسترش یافته است.
به این ترتیب معماری سبک خراسانی نیز مانند سایر سبک های معماری دیگر دارای مشخصه های متعددی است که عبارتند از:
- الگو برداری از اعتقادات اسلامی که این امر سبب گردیده بناها مردم وارتر قرار گیرد.
- از نظر نیارش و یا همان فن ساختمان سازی، معماری سبک پارتی با سبک خراسانی تفاوتی نداشته است.
- مصالح به کار برده شده، بوم آورد بوده یا به عبارتی این مصالح را از محل ساخت خود استخراج می نمایند. به طور مثال مسجد جامع فهرج برای بخش دیواره های چینه ای از مصالحی به نام گِل فهرج و بخش ستون ها نیز از خشت تشکیل شده است.
- یکی دیگر از نمونه های بنای ایرانی اسلامی که در سبک خراسانی نمایان شد و علاوه بر این در معماری اسلامی همواره جایگاه بزرگوار و عزتمندی را دارد، «مسجد» است.
موارد ذکر شده، از مشخصه های سبک خراسانی است که از آثار باقیمانده آن می توان به:
- مسجد مدینه 2) تاریخانه دامغان 3) مسجد جامع اصفهان 4) مسجد جامع نایین 5) مسجد جامع تبریز 6) مسجد اردستان اشاره کرد.
سبک رازی- معماری ایرانی
این سبک یکی از چهارمین شیوه های معماری اسلامی در کشورمان است که از دوره آل زیار آغاز و در دوره آل بویه، اتابکان، سلجوقی و همچنین خوارزمشاهیان نیز ادامه یافت.
سبک رازی کلیه مشخصه های خوب سبک های قبلی را به خوبی داراست. زیرا در این روش هنرنمائی سبک پارسی، بزرگی و شکوه سبک پارتی و همچنین ریزه کاری های شیوه خراسانی به وضوح نمایان گردیده است.
شروع سبک معماری ایرانی اسلامی رازی از بخش های شمالی ایران بوده است. اما از شهر ری رونق و ثبات گرفت و مناسب ترین و بهترین بناها در آن احداث گردید که به دلیل غارت محمود غزنوی، تمامی این آثار اسلامی تخریب گردید.
از مشخصه های این سبک از معماری ایرانی می توان به:
بناهایی با عملکرد و راندمان های مختلف ظهور کردند مثل آرامگاه های برجی.
در این سبک، بعضی از مساجد دارای شبستان ستوندار است که توسط معماران و طراحان داخلی ایرانی به چهار ایوانی تغییر یافتند. باید متذکر شد که ایوان از مکان هایی است که قبل از اسلام در معماری ایرانی بر پا شد و سپس در این دوران دوباره مورد استفاده قرار گرفت.
ساخت گنبد و همچنین طاق در این سبک بسیار ارتقا می یابد.
گونه های تصاویر با اعمال خط های شکسته و همچنین مستقیم که اکثراً با آجر به کار برده شده است، مختص به این دوران است.
در این سبک از معماری، گونه گچبری با هنرنمائی فراوان نیز به کار برده شده است.
موارد بیان شده از ساختمان های معماری اسلامی به سبک رازی است که از آثار برجای مانده آن می توان به:
مقبره امیر اسماعیل سامانی 2) برج های خرقان 3) گنبد قابوس 4) مسجد جامع اصفهان 5) رباط شرف 6) مسجد جامع اردستان 7) گنبد سرخه مراغه 8) مسجد جامع زواره نیز اشاره کرد.
سبک آذری- سبک معماری ایرانی
سبک فوق دارای دو دوران است که دوران ابتدایی آن اختصاص به عصر هولاکو و همچنین پایتخت شدن مراغه و در نهایت دوره دوم آن را به عصر تیمور و سلطنتی سمرقند اشاره کرد.
در آن دوره به ساختمان ها و ساخت متعددی نیاز بود که باید در کوتاهترین زمان بر پا می گردید. به همین دلیل بود که معماران و طراحان ایرانی اسلامی در جریان بازسازی عجله کردند، بر همین اساس به عناصری نظیر کاربندی سازه توجه نمودند.
این سبک از معماری اسلامی نیز مانند سایر شیوه های دیگر در معماری از ویژگی های متعددی تشکیل شده است که عبارتند از:
استفاده بیشتر از اشکال هندسی در طراحی معماری آذری
در این سبک بناهایی با ابعاد بسیار عظیم بر پا گردید که در سبک قدیم بی نظیر بود مانند گنبد سلطانیه.
در سبک معماری رازی، آجرکاری بنا از طریق سفت کاری صورت می گیرد اما در سبک آذری، در ابتدا بنا با کمک خشت، آجر و همچنین سنگ فاقد از نما توسط معماران ساختمانی سفت کاری می شود و به تدریج نماسازی به بنا اضافه می گردد. (در معماری ساختمان، نماسازی از بنا تفکیک شدنی است و باید توسط معماران این امر صورت بگیرد).
معماران و طراحان داخلی از آجر در ساخت بنا کمتر استفاده کردند و سفال های لعابدار و یا کاشی را جایگزین آن ها کردند.
استفاده از کاشی های تراش خورده، کاشی هفت رنگ و همچنین معرق از ویژگی های دیگر معماری آذری است.
کلیه موارد ذکر شده، از مشخصه های معماری سبک آذری ایرانی اسلامی است که طراحان و معماران ساختمانی آن را در بنای ساختمان های کهن اجرا کرده اند. از آثار باقیمانده به شیوه آذری:
مقبره سلطانیه 2) مسجد علیشاه تبریز 3) مسجد جامع ورامین 4) مسجد گوهرشاد 5) مسجد جامع یزد 6) خانقاه شیخ عبدالصمد نطنز 7) مسجد میر چخماق 8) مسجد غیاثیه خرگرد 9) مسجد بی بی خانم سمرقند 10) مسجد کبود تبریز 11) گور امیر سمرقند، می باشند.
سبک اصفهانی- سبک معماری ایرانی
معماری محلی آذربایجان خالق سه سبک، اصفهانی، رازی، آذری است. بنابراین مبدع این سبک معماری اسلامی شهر اصفهان نیست، اما در اصفهان رشد و ترقی کرده و مناسب ترین بناها در آنجا شکوفا شده است.
باید بدانید که آخرین سبک معماری اسلامی اختصاص به سبک اصفهانی دارد که در کُتب غربی به سبک صفوی، زند، افشاری، قاجار نامگذاری شده است.
سبک فوق نیز دارای ویژگی های متعددی است که شامل:
– سادگی در طرح بناها، فضاها و همچنین بخش هایی که دارای چهار پهلو هستند، مانند ساختمان های مربع شکل یا مستطیلی
– در سبک آذری با بهره مندی از اشکال هندسی قوی، مدل های سخت و مبهم طراحی شده اند اما در سبک فوق اشکال هندسی ساده و همچنین خطوط شکسته، بیشتر به کار برده شده است.
– در سبک اصفهانی، پس رفتگی و همچنین پیش آمدگی در بنا کمتر مشاهده می شود اما از این سبک به بعد به منظور ایجاد گوشه های پخ در بنا متداول گردید.
– بی آلایشی طرح در ساختمان هایی که از سبک اصفهانی استفاده شده است، به وضوح قابل مشاهده است.
– وضعیت بازسازی نیز کاهش می یابد.
از آثار سبک اصفهانی برجای مانده می توان به:
1) مسجد امام اصفهان 2) مسجد شیخ لطف الله 3) مدرسه خان شیراز 4) حمام گنجعلی خان 5) مسجد حکیم 6) چهلستون 7) مدرسه چهار باغ اصفهان 8) هشت بهشت 9) مدرسه امام سلطانی 10) مدرسه آقا بزرگ کاشان
اشاره کرد که همه ساله گردشگران زیادی به این شهر سفر کرده و آثار معماری ایرانی اسلامی را مشاهده می نمایند.
معروفترین مساجد ایرانی اسلامی
از معروفترین مساجدی که بر گرفته از معماری ایرانی اسلامی است، شامل:
مسجد نصیرالملک شیراز
معماری این مسجد بر گرفته از بازی رنگ و همچنین نور است که همه ی افراد را به معماری اسلامی آن جلب می نماید. معماران و طراحان آن زمان، در بخش پنجره ها از شیشه های رنگی استفاده کرده اند که در طلوع خورشید در صبحگاه، می توانید تلفیقی زیبا و با نشاطی از نور و رنگ بر روی فرش های دستباف ایرانی پهن شده در مسجد را مشاهده نمایید.
تصویر زیبای ایجاد شده، گردشگران خارجی را به خود جلب کرده است و سبب شده که این مسجد ایرانی اسلامی را نیز به عنوان «مسجد صورتی» معرفی نمایند تا در خاطره ها به یاد بماند. بهتر است بدانید که مسجد نصیرالملک شیراز همانند یک خاطره ی شیرین و دل انگیز در هنر معماری اسلامی است.
گروه طرح چید که به عنوان بهترین گروه طراحی نمای ساختمانی است، سعی کرده که در تمامی بناهای اسلامی خود از سبک معماری این مسجد الهام بگیرد و در طراحی ساختمانی از آن استفاده نماید.
مسجد وکیل شیراز
یکی دیگر از دیدنی ترین ساختمان های اسلامی ایرانی کشورمان را می توان به مسجد وکیل واقع در شیراز اشاره کرد. این بنا از دو سالن و همچنین چهل و هشت ستون تشکیل شده است که توسط معماران و طراحان کهن احداث گردیده است. این بنای قدیمی به قدری عظیم و بزرگ است که به آن جنگل سنگی نیز می گویند.
یکی از جالب ترین نکات در خصوص این بنای اسلامی را باید به «منبر» این مسجد اشاره کرد که طراحان و معماران ساختمانی برای طراحی این بخش، از سنگ مرمر یک تکه استفاده کرده اند. بیشتر بناها و همچنین آثار باستانی کشورمان در شهر شیراز واقع شده است.
مانند مسجد فوق که بیانگر تمدن و آگاهی و بینش باستانی را به رخ تمامی گردشگران خارجی می کشد. معماران ساختمانی در آن زمان ستون هایی را که در این بنای مذهبی به کار برده اند را بسیار قطور و بزرگ طراحی کرده اند که این امر سبب توجه افراد به این هنر کهن شده است.
مسجد جامع یزد
یکی دیگر از بناهای ایرانی اسلامی که نشاندهنده آثار و استعدادهای معماری ایران در گذشته است، اختصاص به «مسجد جامع یزد» دارد.
این بنای فوق از معروفترین مساجد معماری اسلامی ایرانی است که در شهر یزد واقع شده است. به طور کلی این بنا معروفیت خود را مرهون دو مناره بزرگ که دارای ارتفاع پنجاه و دو متری است می داند.
مسجد جامع یزد یکی از مکان های مذهبی اجتماعی است که در حال حاضر مورد استفاده ساکنین این شهر قرار دارد و قدمت آن به دوره ساسانیان نیز بر می گردد.
تکثیر غیر مستقیم نور به درون مسجد، تزئینات و همچنین سقف این بنا را بسیار دیدنی تر و جذاب تر می نماید و سبب می شود که این مکان مذهبی به عنوان یکی از قدیمی ترین اماکن و ساختمان های عصر خود تلقی شود که بسیار حائز اهمیت است.
مسجد شیخ صفی الدین اردبیلی واقع در اردبیل
مسجد نامبرده در سال دو هزار و ده میلادی در بین آثار باستانی جهانی ثبت یونسکو گردید. در طراحی و معماری، این ساختمان مذهبی کلیه مراحل ترقی و همچنین تعبد عارفان را به عرصه گذاشته شده است.
معماری دل انگیز بخش داخلی این بنا، گنبد و همچنین اشکال هشت ضلعی ساختمان سبب شده که این مکان ایرانی اسلامی را به یک مکان زیبا و دیدنی تبدیل نماید که باعث افتخار ایرانیان شده است و علاوه بر این باعث شده که گردشگران خارجی زیادی از این شهر بازدید نمایند.
موارد ذکر شده، از معروف ترین و پرآوازه ترین مساجد معماری ایرانی اسلامی است که توسط مجرب ترین معماران و طراحان ساختمانی احداث گردیده است.
البته باید متذکر شد که مساجد اعجاب انگیز دیگری هم در سایر نقاط کشورمان وجود دارد که تمامی آن ها دارای زیبایی ظاهری و همچنین معنوی است که نقش بسزایی در شکل گیری مذهب و فرهنگ کشورمان دارد.
دیدن از این بناهای معماری اسلامی به گردشگران کمک می کند تا با بخش اعظمی از فرهنگ، تاریخ و همچنین تمدن کشورمان بیشتر آگاه شوند. هنر معماری و لطافتی که در اجرا و همچنین طراحی آن به کار برده شده است، بیانگر یک هنر معماری اسلامی است که هر مخاطب را به بازدید از آن جلب می نماید.
به روز ترین مصالح جهت معماری ایرانی اسلامی
یکی از جدیدترین و به روزترین مصالحی که به منظور طراحی و معماری ایرانی اسلامی در حال حاضر معماران ساختمانی از آن استفاده می نمایند، (GFRC) است.
گروه طرح چید به عنوان یکی از بهترین گروه طراحی نمای ساختمان، از جی اف آر سی مدرن ترین مصالح ساختمانی برای نمای بنا استفاده می نمایند. باید متذکر شد که این مصالح هیچ چارچوبی برای طراحی و همچنین اجرا ندارد و مهندسین ساختمانی می توانند به راحتی آن را بر روی بنا اعمال نمایند.
به این ترتیب طراحان ساختمانی با کمک این مصالح جدید راحت تر می توانند نظرات و اندیشه های مبتکرانه ی خود را بر روی ساختمان اجرایی نمایند.
طبق تحقیقات انجام شده بر روی GFRC مهندسین به این نتیجه دست یافتند که با کمک این مصالح ساختمانی هیچ گونه محدودیتی نداشته و می توانند نما و بنای ساختمان را به آسانی با توجه به شرایط اقلیمی منطقه طراحی و اجرایی نمایند.
جی اف آر سی به عنوان یکی از مناسب ترین گزینه ها به منظور طراحی نمای ایرانی اسلامی در شیوه معماری اسلامی است. اشکالی که مهندسین بر روی GFRC طراحی کرده اند، کاملاً به تاریخ معاصر ایران برمی گردد که شما را به یاد حیاط های مرکزی و همچنین پنجره های مشبک منازل باستانی می اندازد.
نتیجه گیری
در خصوص معماری اسلامی باید گفت که این طراحی و معماری در بر دارنده زبان قرآن است. معماران و طراحان نمای ساختمان ایرانی اسلامی برای طراحی و اجرایی کردن این بنا از عناصری مانند قوس ها، کاربندی و مقرنس، کتیبه، ستون و همچنین گره ها استفاده می نمایند.
علاوه بر این معماران از مصالح کاربردی برای معماری ایرانی اسلامی همچون آجر، سنگ، کاشی، شیشه نیز استفاده می کنند تا به طراحی بنا جلوه و شکوه خاصی را عرضه دارند.
برای مشاوره و اطلاعات بیشتر در خصوص نمای ساختمان، می توانید به گروه معماری طرح چید که بهترین گروه طراحی نمای ساختمان محسوب می شود، مراجعه نمایید.
شرکت بازسازی خانه کورین